Gdy patrzymy na mapy ilustrujące jakość powietrza w Unii Europejskiej, to na wschód od zieleni przedzielonej pojedynczymi żółtymi czy czerwonymi kropkami znajdziemy brunatną plamę.
To Polska. Tu, w niektórych miastach, normy bywają przekraczane nawet dziesięciokrotnie.
Zanieczyszczenie to poważny problem, dlatego wiele samorządów oraz firm prowadzi działania, mające na celu jego ograniczenie. Jedną z najbardziej skutecznych metod jest podłączanie budynków mieszkalnych do ciepła systemowego, czyli mówiąc w uproszczeniu – do elektrociepłowni.
Chociaż elektrociepłownie pozornie kojarzą się z dymiącymi kominami, to jednak emitują do atmosfery znaczenie mniej substancji niż na przykład indywidualne piece. Zgodnie z Raportami o stanie środowiska w poszczególnych województwach publikowanych przez WIOŚ (Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowika) indywidualne ogrzewanie budynków ma największy udział w zanieczyszczeniu powietrza tlenkiem węgla (ok. 80%), pyłem zawieszonym: PM10 (ok. 53%) i PM2,5 (ok. 78%) i zawartym w pyle benzo(a)pirenem (92%). Systemy odprowadzania spalin elektrociepłowni posiadają szereg filtrów i systemów neutralizacji szkodliwych związków, a spalanie węgla w odpowiednio do tego przystosowanych instalacjach zapewnia znacznie większą efektywność niż zwykły piec.
Z tego powodu niektóre polskie miasta we współpracy z dostawcami ciepła prowadzą projekty, mające do celu podłączanie budynków do ciepła systemowego. Jednym z takich przedsiębiorstw jest Grupa Veolia w Polsce, która w 44 miastach zarządza sieciami ciepłowniczymi między innymi w Warszawie, Poznaniu i Łodzi czyli w trzech spośród pięciu największych w Polsce.
Łódź
Dla przykładu w Łodzi, która jest liderem rewitalizacji w Europie, Veolia od samego początku włącza do sieci rewitalizowane kamienice w centrum miasta. W ramach projektu Veolia opracowuje koncepcje zasilania poszczególnych obszarów rewitalizowanych, projektuje i buduje sieci ciepłownicze, umożliwiając zasilenie modernizowanych kamienic ciepłem systemowym, ale również prowadzi działania informacyjno-edukacyjne w zakresie ograniczania w mieście niebezpiecznego zjawiska tzw. niskiej emisji. Do tej pory podłączono już ponad 80 budynków, dzięki czemu możliwe było uzyskanie około 13 MW mocy cieplnej. W kolejnym etapie potencjał przyłączeniowy strefy rewitalizowanej wynosi około 300 budynków, co daje szacowaną moc blisko 80 MW. Łącznie te działania, głównie w centrum miasta, przyczynią się do ograniczenia emisji pyłu PM10 o około 320 ton, tlenków siarki ok. 700 ton i CO2 ponad 20 tys. ton. Dla porównania obie łódzkie elektrociepłownie rocznie emitują niecałe 80 ton pyłów czyli likwidacja indywidualnych pieców pozwoli uniknąć 4-krotnie więcej pyłów niż obecna emisja obu łódzkich elektrociepłowni).
Podobny projekt Veolia realizuje również w Poznaniu. W ramach programu KAWKA w latach 2015-2017 w najstarszych dzielnicach zlikwidowano 1279 pieców indywidualnych, podłączając do ciepła systemowego 38 budynków o mocy ok. 5,66 MW. Dzięki temu ograniczono emisje spalin do powietrza o ok. 22 t pyłów drobnych PM10 i ok. 12 kg benzo(a)pirenu; zredukowano też ilość spalanego opału o ok. 2650 ton rocznie. Obecnie trwa tzw. KAWKA Bis (2018-2020), która obejmuje cały Poznań, do tej pory przyłączono do sieci już 8 budynków o łącznej mocy ok. 1,2 MW, a poza tym programem przewiduje się włączenie kolejnych 20 budynków.
Jednak ciepło systemowe nie musi pochodzić z tradycyjnych elektrociepłowni. Jeszcze bardziej efektywnym rozwiązaniem jest wykorzystanie ciepła odpadowego lub zasobów, które są produktami ubocznymi innych procesów – czyli takimi, które pojawiają się „przy okazji”.
Śląsk
Taki projekt Veolia zrealizowała na Śląsku, przy współpracy z Hutą Cynku i Gminą Miasteczko Śląskie. Produkcja ciepła odbywa się poprzez spalanie gazu pochodzącego z procesu produkcji cynku w hucie. Ciepło uzyskane w procesie spalania gazu dostarczane jest za pomocą sieci ciepłowniczej do budynków na terenie całego miasta. Rocznie w efekcie spalenia 6,3 mln metrów sześciennych gazu można uzyskać ponad 60 tysięcy GJ ciepła. Dzięki rozwiązaniu w Miasteczku Śląskim możliwa była obniżka ceny ciepła dla mieszkańców o 9 proc., a dokonana przez Grupę Veolia modernizacja sieci ciepłowniczej na terenie miasta znacznie podniosła jej sprawność i bezpieczeństwo dostaw.
Rozwój ciepłownictwa systemowego to nie tylko podłączanie kolejnych budynków, ale również modernizacja sieci. Inwestycje w sieci ciepłownicze przekładają się na korzyści środowiskowe, gdyż dzięki nim spada zużycie energii pierwotnej. To z kolei wiąże się z redukcją emisji do atmosfery gazów cieplarnianych, szkodliwych związków chemicznych oraz pyłów.
Warszawa
Tego typu modernizacje od kilku lat Veolia prowadzi na przykład w Warszawie. W ramach budowy Inteligentnej Sieci Ciepłowniczej, polegającej na wyposażeniu jej w nowoczesną infrastrukturę, pozwalającą na monitorowanie i zintegrowane zarządzanie poszczególnymi jej elementami na odległość, możliwe było zredukowanie emisji dwutlenku węgla o co najmniej 14,5 tys. ton w skali roku, co umożliwia ogrzanie 5 tys. dodatkowych mieszkań o powierzchni 65 m². Z kolei prowadzony obecnie III etap projektu „Modernizacja sieci ciepłowniczej Miasta Stołecznego Warszawa w celu ograniczenia dwutlenku węgla i poprawy efektywności energetycznej”, trwający do 2022 r., umożliwi dalsze zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych odpowiadające prawie 2 tys ton dwutlenku węgla rocznie.
Grupa Veolia w Polsce bardzo szeroko podchodzi do zagadnień ochrony środowiska w tym nieustannie dąży do wdrażania technologii ograniczających emisje przemysłowe – stąd wyzwanie tegorocznego Światowego Dnia Środowiska #BeatAirPollution jest bardzo bliskie. Dzięki temu, że Veolia intensywnie zwiększa ilość przyłączeń oraz modernizuje sieci ciepłownicze, którymi zarządza w Warszawie, Łodzi i Poznaniu oraz w wielu mniejszych miastach w Polsce, przyczynia się do zmniejszenia smogu i poprawy jakości powietrza.
Materiał opracowany przez Grupę Veolia
